جغرافیای تاریخی تشیع در قزوین تا حمله مغول

قزوین به عنوان یک شهر در تاریخ ایران اسلامی مطرح می باشد که در ابتدا به صورت یک پایگاه نظامی و به عنوان مکانی که وظیفه دفاع در برابر مهاجمان شمالی را بر عهده داشت ، ایفای نقش می کرده است ، اما موقعیت این شهر و قرار گرفتن در مسیر راه های مواصلاتی و مهم و همچنین قرار گرفتن در یک دشت حاصلخیز از نظر کشاورزی این شهر را در طول تاریخ به یک شهر مهمی تبدیل کرد . اهمیت این شهر در دوره اسلامی به سبب واقع شدن در ثغر اسلام و هم مرز بودن با مهاجمان دیلم ، توجه ویژه خلفای اسلامی و حاکمان مرکزی را به خود جلب می کرده است . تشیع در قزوین در ابتدا به سبب حضور بعضی از صحابه و تابعین که به ائمه و اهل بیت عصمت و طهارت علاقه وافری داشتند وارد شهر قزوین گردید و مردم قزوین از این طریق با تشیع آشنا شدند . همچنین نوع حکومت امویان و طرز برخورد آنان با مردم ایران رفته رفته باعث گسترش تشیع در ایران و قزوین گردید . حضور سادات و امامزادگان در این شهر و توابع آن باعث گردید تا زمینه نفوذ شیعه در این شهر بیش از پیش فراهم آید . وجود خاندان های شیعی و و علما و دانشمندان و مدارس شیعی در این شهر حاکی از این امر است که تشیع در قرون اولیه اسلامی توانسته بود برای خود جای پایی پیدا کند . حضور اسماعیلیان به رهبری حسن صباح در مناطق شمالی قزوین منجر به تشکیل حکومت نزاریان در این شهر می گردد و این حکومت به مدت نزدیک به دو قرن ادامه پیدا می کند و منشا حوادث گوناگونی در این منطقه می گردد . قزوین نیز در این بین به عنوان مقر فرماندهی درگیری حکومت های مرکزی و نزاریان ، همیشه به عنوان شهری بود که متحمل خسارات عدیده ای می گردیده است . در طی این هفت قرن ، از قزوین می توان به عنوان شهری نام برد که در عین این که به دارالسنه مشهور بوده اما مرکز فعالیت های فرق مختلف شیعی از جمله تشیع دوازده امامی ، اسماعیلی و زیدی بوده است و هر کدام یک از این فرق به نوبه خود موجبات تاثیر گذاری در سرنوشت این شهر را فراهم می آورده است .